Nieuwe snelwegen aanleggen om te stoppen met schreeuwen

Journalist van J/M vraagt “Elk jaar opnieuw geven ouders aan dat ze – als eerste – zouden willen stoppen met zo vaak en zo hard tegen hun kinderen te schreeuwen. Ook uit eigen ervaring weet ik dat de meeste ouders half januari (op z’n laatst) hun stem al weer verheffen.” – Hoe kan dit en heb je ook tips?

Volhouden van voornemens

Het is onmogelijk DE reden te geven waarom het volhouden van voornemens misloopt bij ALLE gezinnen . In ieder gezin vindt er vanaf het ontstaan een uniek ontwikkelingsproces plaats. Dit proces is bovendien transactioneel: Ouders bekrachtigen gedrag van hun kinderen, maar kinderen bekrachtigen ook het gedrag van de ouders en ouders bekrachtigen elkaar onderling in iedere samen meegemaakte situatie. Gedrag van kinderen lokt gedrag van de ouders uit, wat op zijn plaats weer gedrag van de kinderen uitlokt, etc.

Hoe vaker een bepaalde situatie bekrachtigd (bevestigd, beloond) uitgevoerd is, hoe automatischer deze reactie wordt.

Automatiseren: van zandweg naar snelweg

Het inslijten van een automatische reactie, het inslijten van een gewoonte werkt in de hersenen door het versterken van een verbinding tussen neuronen. Ik vergelijk het zelf soms met het ontstaan een gestroomlijnd wegennetwerk. In het begin zijn er zandweggetjes door weilanden tussen ieder klein dorpje. Het weggetje dat het vaak genomen wordt, wordt steeds breder en makkelijker begaanbaar. Vaak zal deze weg langzaam veranderd worden in een snelweg. De zandweggetjes tussen de andere dorpjes zullen daardoor nog minder bewandeld worden, omdat het sneller gaat via de snelweg. De zandweggetjes zullen langzaam weer begroeien met gras en verdwijnen.

Automatiseren gedrag in de hersenen

De ontwikkeling van de hersenen kan je hiermee vergelijken.  Iedere keer dat twee neuronen tegelijk actief zijn, versterkt de verbinding. Bijvoorbeeld als je vaak ervaren hebt dat de geur van kaneel samengaat met een gezellige avond, gaat het ruiken van kaneel je al automatisch blij maken. Als je vaak hebt ervaren dat je kind stil wordt, als je je stem verheft, zal je steeds je stem verheffen als je kind huilt. Na een tijdje denk je hier niet eens meer bijna, het wordt een automatische reactie. Verbindingen die heel vaak versterken worden zo een soort snelwegen. Verbindingen die je niet meer gebruikt worden steeds zwakker. De snelweg reactie wordt automatisch geactiveerd, uit onderzoek blijkt dat je lichaam deze reactie automatisch voorbereidt en uitvoert wanneer je er niet bij nadenkt.

VETO

Het goede nieuws is dat je wel VETO hebt op deze automatische reactie. Als je er aandacht bij hebt kan je de reactie stoppen verhinderen. Het andere goede nieuws is dat dit wegennetwerk in je hersenen niet voor altijd vastligt. Je kan zelf door te trainen nieuwe snelwegen maken, en oude snelwegen, sterke verbindingen, zwakker laten worden door training. Dit kost echter veel tijd en volharding. Het is niet zo dat 1 keer een ongewenste reactie VETO-en zorgt dat deze zwakker wordt. Zolang de verbinding met de nieuwe reactie niet sterker is dan met de oude ongewenste reactie, zal je automatisch de oude ongewenste reactie blijven vertonen in iedere stituatie waarbij je onvoldoende aandacht hebt.

Nieuwe snelwegen aanleggen

Je kan als ouder dus ongewenst gedrag doorbreken door VETO met voldoende aandacht. Als je tegelijkertijd jezelf gaat trainen met nieuw gedrag te reageren en deze gewenste reacties ook te belonen, door elkaar als ouders bijvoorbeeld elkaar complimentjes te geven als het gelukt is, ontwikkel je langzaam een nieuwe snelweg. Ook is het belangrijk om te beseffen dat als het 1 keer misgaat, dit niet betekent dat je niet goed bezig bent, het is logisch dat als je geen aandacht hebt je automatisch de oude reactie laat zien. Je hoeft jezelf daar niet voor te straffen, volgende keer beter.

Tips

Uit onderzoek blijkt dat straffen meestal alleen op korte termijn effect heeft. Voor lange termijn effecten is het veel belangrijker jezelf te belonen wanneer het wel goed gaat. Als het toch echt niet lukt, is het goed een dagboek bij te houden om inzicht te krijgen wanneer het wel goed gaat en wanneer niet. Dit geeft je niet alleen inzicht, maar ook kan je zien hoe je vooruit gaat over tijd. Het geeft je meer zelfvertrouwen om het in de moeilijke situaties ook goed te doen, en je weet dan in welke situaties je iets meer aandacht moet geven om toch het gewenste gedrag uit te voeren.